Zo kun je goede interviewvragen bedenken

Voor een gestructureerd of semi-gestructureerd interview stel je van tevoren een vragenlijst op. Die helpt je om straks in het gesprek de juiste vragen te stellen. Door de interviewvragen voor te bereiden, voorkom je onduidelijkheid in het gesprek. Ook weet je zeker dat de vragen aansluiten bij je onderzoeksdoel. Waar moeten goede interviewvragen aan voldoen? Hoe voorkom je dat respondenten sociaal-wenselijk antwoorden, te kort van stof zijn of juist te veel uitweiden?

De manier waarop je je vragen formuleert, is heel belangrijk. Met sommige vragen stuur je mensen bijvoorbeeld richting een sociaal-wenselijk antwoord. Ook is je vraagstelling mede-bepalend voor hoe uitgebreid of juist gefocust je antwoord is. Dat maakt het belangrijk om de vragen goed voor te bereiden en om je vragenlijst ook kritisch te bekijken.

Het kan helpen om een pre-test te doen waarin je de vragen aan één of twee mensen voorlegt. Dan kun je meteen ontdekken of je vragen goed geïnterpreteerd worden en begrijpelijk zijn.

Verder is het belangrijk om voor je voorbereiding van de vragen naar het volgende te kijken:

• Welke onderzoeksvraag of deelvragen wil ik met de interviews beantwoorden? Draagt elk van de interviewvragen daar daadwerkelijk aan bij?
• Welke kennis en ervaring hebben de proefpersonen wel en niet? Dus: waar kun je wel naar vragen en wat is niet hun expertise?
• Spreek je je respondent aan met ‘u’ of ‘jij’?
• Wat doe je met de antwoorden van de respondent? Neem je die op? Schrijf je mee? Zorg ervoor dat je de proefpersoon daar van tevoren over informeert.

Bij interviews is het meestal gebruikelijk om open vragen te stellen. Meerkeuzevragen of ja/nee-vragen komen minder vaak voor. Open vragen lokken namelijk een uitgebreider antwoord uit. Daardoor krijg je meer diepgaand inzicht in het onderzoeksonderwerp. Bij open vragen is het wel belangrijk dat je ze enigszins specifiek maakt. Zo voorkom je dat de respondent afdwaalt van het onderwerp dat je in gedachten had.

Bij kwantitatief onderzoek (en gestructureerde interviews) komen gesloten vragen regelmatig voor. Bij dit type vragen verloopt het interview sneller en krijg je ook specifieke antwoorden. Houd er wel rekening mee dat je niet uitgebreid inzicht krijgt in waarom de respondent iets vindt of zegt, tenzij je doorvraagt.

Uiteraard zie je ook vaak een combinatie van open en gesloten interviewvragen. Zo beginnen onderzoekers ook in een diepte-interview of focusgroep regelmatig met enkele gesloten vragen (zoals ‘Wat is je leeftijd?’).

Bij elk interview is er een risico dat je respondenten sociaal-wenselijk antwoorden. Dit betekent dat ze antwoorden geven die algemeen geaccepteerd zijn, of waarvan ze verwachten dat jij die wilt horen.

Stel: jij vraagt “Hoeveel dagen per week eet je vegetarisch?”. De respondent verwacht dan dat het niet wenselijk is om te antwoorden “Minder dan één dag per week”. Mogelijk geeft de respondent daarom een ander antwoord dat niet volledig waarheidsgetrouw is.

Sociaal-wenselijke antwoorden kun je deels voorkomen door je vragen zo concreet mogelijk te maken.

Zorg ervoor dat je je mening niet laat doorschemeren in de interviewvragen die je stelt. Suggestieve vragen zijn vragen waarmee je (onbewust) de respondent richting een bepaald antwoord stuurt. Je legt iemand de woorden in de mond of laat ongemerkt jouw mening doorschemeren.

Voorkom suggestieve vragen door kritisch te zijn op al je vraagformuleringen. Ga bij al je interviewvragen na of er een oordeel uit de vraag blijkt.

Om de betrouwbaarheid en validiteit van je onderzoek te vergroten, is het belangrijk dat je interviewvragen helder zijn. Het moet in één klap duidelijk zijn wat jij van de geïnterviewde wilt weten.

Deze tips helpen je om je interviewvragen helder en begrijpelijk te formuleren:

• Maak je vragen zo beknopt mogelijk. Maak de vraag bij voorkeur niet langer dan één zin.
• Stel altijd maar één vraag per keer. Dus niet ‘Wanneer besloot je om dit softwarepakket aan te schaffen en om welke reden heb je dat gedaan?’. Maak daar twee losse vragen van.
• Wees zo concreet mogelijk en voorkom vaagheid. Dus vraag niet ‘Wat vind je van de docenten binnen je studie?’, maar ‘Wat vind je van de manier waarop jouw docenten lesgeven?’ of ‘Wat vind je van de uitleg die jouw docenten geven tijdens colleges?’.
• Vermijd vakjargon of the theoretisch taalgebruik.

De volgorde van interviewvragen doet ertoe. Het is belangrijk dat het interview een logische opbouw heeft.

Het is gebruikelijk om interviewvragen te ordenen. Dat kan zijn op chronologische volgorde of op thema. Daarnaast zie je vaak dat interviewers beginnen met vragen over een probleem en de oorzaken daarvan en later vragen naar mogelijke oplossingen. Verder is het gebruikelijk om praktische vragen (over de leeftijd, het opleidingsniveau, etc.) aan het begin te stellen.

Heb je aan de hand van deze tips en voorbeeld-interviewvragen een lijst met vragen liggen? Dan kun je met dit stappenplan aan de slag gaan om de interviews af te nemen. Bekijk ook onze lijst met handige interviewtechnieken: tips om je interviews succesvol te laten verlopen.

Heb je de interviews afgenomen? Dan ga je de gespreksopnamen misschien transcriberen. Daarna kun je de gesprekken analyseren om zo tot je resultaten, conclusie en discussie te komen. Veel succes!

P.S. Vind jij het prettig om, als je scriptie helemaal af is, een laatste check te laten doen? De editors van AthenaCheck doen het graag voor je. Zij kijken je scriptie in detail na op taal, structuur en/of rode draad. Zo kun jij je scriptie zorgeloos inleveren.